Μετάβαση στο περιεχόμενο

Χαΐμ Τοπόλ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Χαΐμ Τοπόλ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		חיים טופול (Εβραϊκά)
Γέννηση9  Σεπτεμβρίου 1935[1][2][3]
Τελ Αβίβ
Θάνατος8  Μαρτίου 2023[4]
Τελ Αβίβ[5]
Αιτία θανάτουνόσος Αλτσχάιμερ
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
ΠαρατσούκλιTopol
Χώρα πολιτογράφησηςΙσραήλ
ΘρησκείαΙουδαϊσμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΕβραϊκά
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά
Εβραϊκά[6]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταηθοποιός[7]
ηθοποιός θεάτρου
ηθοποιός μεταγλωτισμού
εικονογράφος
ζωγράφος
συγγραφέας
ποιητής
ηθοποιός ταινιών
τραγουδιστής[8]
παραγωγός ταινιών[9]
Περίοδος ακμής1957 - 2015
Οικογένεια
ΣύζυγοςGalia Topol[10]
ΤέκναΆντι Τοπόλ
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσειςβραβείο Ισραήλ (2015)
επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Χάιφα
Χρυσή Σφαίρα Καλύτερου πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού (1965)[11]
άρπα του Δαβίδ (1964)
Βραβείο Χρυσές Σφαίρες για τον Καλύτερο Άνδρα Ηθοποιό σε Κωμωδία ή Μιούζικαλ[12]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Χαΐμ Τοπόλ (αγγλ. Chaim/Haym[13] Topol, εβρ. חיים טופול, Σεπτέμβριος 1935 – 8 Μαρτίου 2023), γνωστότερος καλλιτεχνικά απλώς ως Τοπόλ[14], ήταν Ισραηλινός ηθοποιός, βαρύτονος τραγουδιστής και εικονογράφος. Ο Τοπόλ έγινε ευρύτερα γνωστός από την ερμηνεία του πρωταγωνιστικού ρόλου τού Τέβγε στο μιούζικαλ Ο βιολιστής στη στέγη και στην κινηματογραφική μεταφορά του το 1971, ερμηνεύοντας τον ρόλο αυτόν περισσότερες από 3.500 φορές από το 1967 μέχρι το 2009.[14]

Βιογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Χαΐμ Τοπόλ γεννήθηκε στο Τελ Αβίβ[13][15] πριν από την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ. Ο πατέρας του ο Ιακώβ είχε γεννηθεί στη Ρωσική Αυτοκρατορία και είχε μεταναστεύσει στην Παλαιστίνη τη δεκαετία του 1930, ενώ η μητέρα του, η Ιμρέλα Γκόλντμαν, ήταν ράφτρια.[16] Αμφότεροι οι γονείς του ηθοποιού ήταν μέλη του σιωνιστικού κινήματος νεολαίας Betar στη Βαρσοβία προτού μεταναστεύσουν στην Παλαιστίνη.[17]

Ο Χαΐμ και οι δύο μικρότερες αδελφές του μεγάλωσαν στην εργατική συνοικία Φλορεντίν του νότιου Τελ Αβίβ.[18] Η δασκάλα του Χαΐμ στο δημοτικό σχολείο, που ήταν η συγγραφέας Γιεμίμα Αβιντάρ-Τσερνόβιτς, διέκρινε ένα θεατρικό ταλέντο στο παιδί και το ενθάρρυνε να συμμετέχει σε σχολικές παραστάσεις και να διαβάζει ιστορίες στην τάξη.[14]

Σε ηλικία 14 ετών ο Χαΐμ Τοπόλ άρχισε να εργάζεται ως τυπογράφος στην εφημερίδα Νταβάρ, ενώ συνέχιζε την εκπαίδευσή του σε νυκτερινό γυμνάσιο.[14] Αφότου τελείωσε και τη μέση εκπαίδευση, εγκαταστάθηκε σε ηλικία 17 ετών στο κιμπούτς Τζεβά.[14] και ένα έτος αργότερα κατατάχθηκε στον ισραηλινό στρατό, όπου έγινε μέλος της ψυχαγωγικής ομάδας Ναχάλ, τραγουδώντας και παίζοντας σε περιοδεύουσες παραστάσεις.[14][19]

Μόλις 23 ημέρες μετά το τέλος της θητείας του στις 2 Οκτωβρίου 1956 και δύο ημέρες αφότου έκανε τον γάμο του με την Γκάλια Φίνκελστάιν (ένα άλλο μέλος της Ναχάλ), ο Τοπόλ κλήθηκε και πάλι στο στράτευμα ως έφεδρος κατά την Κρίση του Σουέζ[14], οπότε και πάλι έπαιξε ρόλους για τους στρατιώτες στην έρημο. Μετά την κρίση, εγκαταστάθηκαν με τη σύζυγό του στο κιμπούτς Μίσμαρ Νταβίντ, όπου εργάσθηκε ως μηχανικός αυτοκινήτων.[14] Ο Τοπόλ συγκρότησε στις αρχές του 1957 έναν θίασο από φίλους του της Ναχάλ, που περιόδευε 4 ημέρες την εβδομάδα και τα μέλη του μετέβαιναν για εργασία στα κιμπούτς τους τις άλλες δύο εργάσιμες ημέρες.[14] Αυτός ο θίασος συνέχισε να υπάρχει μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960.

Ο Τοπόλ και η Γκάλια απέκτησαν τρία τέκνα: έναν γιο και δύο κόρες.[14] Τότε πήγαν να ζήσουν στο σπίτι της Γκάλια στο Τελ Αβίβ.[20] Ο Τοπόλ είχε ως χόμπι το σκιτσάρισμα και τη γλυπτική.[14]

Τον Ιούνιο του 2022 ο γιος του Τοπόλ απεκάλυψε ότι ο πατέρας του υπέφερε από τη νόσο Αλτσχάιμερ.[21] Ο Τοπόλ απεβίωσε τη νύκτα της 8ης προς την 9η Μαρτίου 2023, σε ηλικία 87 ετών.[22][23][24] Πριν την ταφή του στο κιμπούτς Κβουτζάτ Σιλέρ στις 10 Μαρτίου, έλαβε χώρα μια εκδήλωση στη μνήμη του στο Θέατρο Καμέρι του Τελ Αβίβ.

Λίγο μετά τον θάνατο του ηθοποιού, ο Πρόεδρος του Ισραήλ Ισαάκ Χέρτζογκ εξέδωσε μια δήλωση, αναφέροντας ότι «τιμούμε έναν από τους πλέον εξέχοντες Ισραηλινούς καλλιτέχνες του θεάτρου, έναν ταλαντούχο ηθοποιό που κατέκτησε πολλές σκηνές στο Ισραήλ και στο εξωτερικό, γέμισε τις κινηματογραφικές οθόνες με την παρουσία του και, πάνω από όλα, μπήκε βαθιά μέσα στις καρδιές μας». Επίσης ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε: «το πλατύ του χαμόγελο, η ζεστή φωνή του και η μοναδική του αίσθηση του χιούμορ τον κατέστησαν λαϊκό ήρωα, που κέρδισε τις καρδιές του λαού».[25]

Κυρίως σταδιοδρομία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 1960 and 1964, ο Τοπόλ συμμετείχε στον σατιρικό θίασο «Μπατζάλ γιαρόκ» (= «πράσινο κρεμμύδι»), που επίσης περιόδευε στο Ισραήλ.[14][26] Το 1960 ο ηθοποιός συνίδρυσε το Δημοτικό Θέατρο της Χάιφα και διετέλεσε βοηθός σκηνοθέτη και ερμηνευτής σε έργα των Σαίξπηρ, Ιονέσκο και Μπρεχτ.[14][27] Το 1965 έπαιξε και στο Θέατρο Καμέρι του Τελ Αβίβ.[27]

Η πρώτη εμφάνιση του Τοπόλ σε κινηματογραφική ταινία ήταν στο ισραηλινό έργο του 1961 I Like Mike και ακολούθησε το 1963 η επίσης ισραηλινή ταινία El Dorado σε σκηνοθεσία Μεναχέμ Γκολάν.[14][28] Αλλά ο ρόλος που τον καθιέρωσε και ως κινηματογραφικό ηθοποιό ήταν ο πρωταγωνιστικός στο Σαλάχ Σαμπατί[29] (1964), μια μεταφορά του ομώνυμου θεατρικού έργου του Εφραίμ Κισόν που σατίριζε «σχεδόν κάθε πλευρά της ισραηλινής κοινωνίας».[30][31] Ο 29χρονος τότε Τοπόλ ήταν εξοικειωμένος στο να υποδύεται τον ηλικιωμένο οικογενειάρχη από αποσπάσματα του έργου που είχε παίξει κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας του.[14][28].[14] Ο Τοπόλ κέρδισε το βραβείο «Χρυσή πύλη» Καλύτερου ηθοποιού του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σαν Φρανσίσκο και τη Χρυσή Σφαίρα για νέο αστέρα του έτους (άνδρας ηθοποιός)[14][26][28][32] του 1964 από κοινού με τους Harve Presnell and Τζορτζ Σίγκαλ. Η ταινία Σαλάχ Σαμπατί κέρδισε και υποψηφιότητα για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, αλλά έχασε από την ιταλική Χθες, σήμερα, αύριο.[14]

Το 1966 ο Τοπόλ έπαιξε για πρώτη φορά σε αγγλόγλωσση ταινία: στο βιογραφικό έπος για τη ζωή του Μίκυ Μάρκους Τα 4 λιοντάρια της ερήμου με πρωταγωνιστή τον Κερκ Ντάγκλας.[20]

Τέβγε ο γαλατάς

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Τοπόλ κατέκτησε τη μέγιστη φήμη του με τον ρόλο του Τέβγε, του γαλατά με τις έξι κόρες, τόσο στη θεατρική σκηνή όσο και στην οθόνη, τον βασικό ρόλο στο μιούζικαλ Ο βιολιστής στη στέγη, αρχίζοντας με την ισραηλινή παραγωγή[28] του 1966, οπότε αντικατέστησε για 10 εβδομάδες τον Σμουέλ Ροντένσκι (1902-1989) όταν ο τελευταίος αρρώστησε.[14] Ο Αμερικανός Χάρολντ Πρινς, ο παραγωγός του αρχικού μιούζικαλ στο Μπρόντγουεϊ το 1964, είχε δει τον Τοπόλ στο Σαλάχ Σαμπατί και τον κάλεσε σε οντισιόν για τον ρόλο του επίσης ηλικιωμένου Τέβγε σε νέα παραγωγή του έργου στο Λονδίνο τον Φεβρουάριο του 1967.[33] Αν και δεν μιλούσε ακόμη καλά την αγγλική γλώσσα, ο Τοπόλ απομνημόνευσε τα τραγούδια ακούγοντας τον δίσκο με το αρχικό καστ του Μπρόντγουεϊ και εξασκήθηκε στους στίχους με κάποιον Βρετανό.[33]

Όταν ο Τοπόλ έφθασε στην οντισιόν, ο Πρινς εξεπλάγη για το ότι αυτός ο τριαντάρης είχε αποδώσει τόσο καλά τον ρόλο του εξηντάχρονου Σαμπατί[14] και ο Τοπόλ του είπε: «Ο καλός ηθοποιός μπορεί να παίξει έναν γέρο, έναν θλιμμένο, έναν χαρούμενο άνθρωπο. Το μακιγιάζ δεν αποτελεί εμπόδιο.»[14] Ο Τοπόλ εξέπληξε επίσης τους παραγωγούς με την εξοικείωσή του με το θεατρικό έργο, οπότε τού έδωσαν τον ρόλο.[14][34] Πέρασε όμως πρώτα ένα εξάμηνο στο Λονδίνο μαθαίνοντας φωνητικά τον ρόλο του με τον σκηνοθέτη Cicely Berry.[34] Ο Τζερόουμ Ρόμπινς, σκηνοθέτης και χορογράφος των παραστάσεων του Μπρόντγουεϊ, που ταξίδεψε στην Αγγλία προκειμένου να σκηνοθετήσει την παραγωγή του Λονδίνου, σκηνοθέτησε εξαρχής τον χαρακτήρα του Τέβγε για τον Τοπόλ και βοήθησε τον ηθοποιό να τον αποδώσει λιγότερο ως καρικατούρα και περισσότερο ρεαλιστικά.[35][36] Η ερμηνεία του πήρε γενικώς καλές κριτικές.[36]

Λίγους μήνες μετά την πρεμιέρα, ο Τοπόλ κλήθηκε και πάλι ως έφεδρος στον ισραηλινό στρατό, αυτή τη φορά για τον Πόλεμο των Έξι Ημερών, και τοποθετήθηκε σε ομάδα ψυχαγωγίας του στρατεύματος στα Υψώματα του Γκολάν.[36] Μετά τον πόλεμο επέστρεψε στις παραστάσεις του Λονδίνου και εμφανίσθηκε σε συνολικά 430 παραστάσεις.[37] Τότε ήταν που άρχισε να γίνεται γνωστός μόνο με το επώνυμό του, καθώς οι Άγγλοι παραγωγοί δεν μπορούσαν να προφέρουν σωστά το άφωνο εβραϊκό σύμφωνο Ḥet, το πρώτο γράμμα του «Χαΐμ».[14]

Στην επιλογή των ρόλων για την κινηματογραφική μεταφορά του έργου (βλ. Ο βιολιστής στη στέγη (ταινία)) το 1971, ο σκηνοθέτης Νόρμαν Τζούισον και η ομάδα παραγωγής της ταινίας ανεζήτησαν έναν ηθοποιό εκτός του Ζίρο Μόστελ για τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Αυτή ήταν μια συζητήσιμη απόφαση, καθώς ο Μόστελ είχε καταστήσει τον ρόλο διάσημο στις ΗΠΑ υποδυόμενος αυτόν στο μιούζικαλ στο Μπρόντγουεϊ επί αρκετά χρόνια και ήθελε να πρωταγωνιστήσει και στην ταινία.[38] Αλλά ο Τζούισον και η ομάδα του είχαν τη γνώμη ότι ο Μόστελ θα «κουκούλωνε» τον ήρωα με την πληθωρική του προσωπικότητα.[39][40][41] Ο Τζούισον ταξίδεψε στο Λονδίνο τον Φεβρουάριο του 1968 για να δει τον Τοπόλ να υποδύεται τον Τέβγε, προλαβαίνοντας την τελευταία εβδομάδα των παραστάσεων. Μετά από αυτό, τον προτίμησε για τον ρόλο έναντι των Ντάνυ Κέυ, Χέρσελ Μπερνάρντι, Γουόλτερ Ματάου, Ροντ Στάιγκερ, Ντάνυ Τόμας, Ρίτσαρντ Μπάρτον και Φρανκ Σινάτρα, οι οποίοι είχαν επίσης εκφράσει ενδιαφέρον για τον ρόλο (οι τρεις πρώτοι ήταν Αμερικανοεβραίοι).[14][40][42]

Ο Τοπόλ το 2013

Ο τότε 36χρονος Τοπόλ πήρε στην ταινία την εμφάνιση ενός πενηντάχρονου και κατά 15 περίπου κιλά βαρύτερου χωρικού χάρη στο μακιγιάζ και στην ενδυμασία. Για την ερμηνεία του αυτή βραβεύθηκε με Χρυσή Σφαίρα Α΄ ανδρικού ρόλου σε μιούζικαλ ή κωμωδία[43], με το Βραβείο Σαντ Ζόρντι Καλύτερου ηθοποιού σε ξένη ταινία[44] και με το Βραβείο Ντονατέλο για καλύτερο ξένο ηθοποιό, το τελευταίο από κοινού με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ.[28] Επίσης ήταν υποψήφιος για βραβείο Όσκαρ Α΄ Ανδρικού Ρόλου, αλλά και πάλι έχασε, αυτή τη φορά από τον Τζιν Χάκμαν.[20][29]

Το 1983 ο Τοπόλ επανέλαβε τον ρόλο του Τέβγε σε θέατρο του Γουέστ Εντ στο Λονδίνο.[37], ενώ το 1989 περιόδευσε με το έργο σε τριάντα πόλεις των ΗΠΑ.[45] Καθώς πλέον ήταν περίπου στην ηλικία του ήρωα, σχολίασε πως «δεν χρειαζόταν να δαπανώ ενέργεια για να υποδύομαι και την ηλικία».[45] Το 1990-1991 πρωταγωνίστησε και πάλι στον ρόλο, στο Θέατρο Γκέρσουιν του Μπρόντγουεϊ.[45][46] Σε αυτή την παραγωγή η Ρόζαλιντ Χάρις, που είχε υποδυθεί τη μεγαλύτερη θυγατέρα στην ταινία, έπαιξε τον ρόλο της συζύγου τού Τέβγε. Το 1991 κέρδισε υποψηφιότητα για Βραβείο Τόνυ «Καλύτερης ερμηνείας Α΄ ανδρικού ρόλου σε μιούζικαλ»[47], αλλά έχασε από τον Τζόναθαν Πράις. Ο Τοπόλ έπαιξε και πάλι τον Τέβγε στο Λονδίνο το 1994[37], αυτή τη φορά περιοδεύοντας και σε άλλες πόλεις της Βρετανίας. Σε αυτές τις παραστάσεις τον ρόλο της μιας από τις κόρες του Τέβγε υποδυόταν η πραγματική κόρη του Τοπόλ, η Άντι Τοπόλ-Μάργκαλιθ (Adi Topol Margalith).[14][48]

Ο Τοπόλ επανέλαβε τον ρόλο σε περιοδεύουσα παράσταση στο Ισραήλ το 1997-1998 και στο Θέατρο «Regent» της Μελβούρνης το 1998. Επέστρεψε στην Αυστραλία τον Σεπτέμβριο του 2005 για το ανέβασμα του Βιολιστή στη στέγη στο Θέατρο «Capitol» του Σίδνεϊ[49] και τον Απρίλιο του 2006 στη Λυρική Σκηνή του Μπρίσμπεϊν[50] Τον Μάιο του 2007 πρωταγωνίστησε με τον ίδιο ρόλο στο «Civic Theatre» του Όκλαντ (Νέα Ζηλανδία).[51]

Το 2009 ο Τοπόλ άρχισε μια «αποχαιρετιστήρια περιοδεία» του Βιολιστή στη στέγη, ξεκινώντας από το Γουίλμινγκτον του Ντέλαγουερ.[52] Υποχρεώθηκε ωστόσο να διακόψει την περιοδεία στη Βοστώνη εξαιτίας ενός τραυματισμού στον ώμο και αντικαταστάθηκε από τους Θήοντορ Μπικέλ και Χάρβεϋ Φάιερστην.[14] Ο Τοπόλ εκτιμούσε ότι είχε υποδυθεί τον Τέβγε συνολικά περισσότερες από 3.500 φορές.[14][29][20]

Το 2014 εμφανίσθηκε στην παράσταση «Υψώνοντας τη στέγη», έναν φόρο τιμής για την 50ή επέτειο του Βιολιστή στο δημαρχείο της Νέας Υόρκης.[53] Στη βραδιά συμμετείχαν μεταξύ άλλων η Αντρέα Μάρτιν και ο σημαντικός κλασικός βιολιστής Τζόσουα Μπελ.[53]

Άλλοι ρόλοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αυτοπροσωπογραφία του Τοπόλ στον ρόλο του Σαλάχ Σαμπατί

Το 1976 ο Τοπόλ ερμήνευσε τον πρωταγωνιστικό ρόλο του φούρναρη στο νέο μιούζικαλ «Η γυναίκα του φούρναρη», αλλά απολύθηκε μετά από οκτώ μήνες από τον παραγωγό Ντέιβιντ Μέρικ. Στην αυτοβιογραφία της η Πάτι Λιούπον, η συμπρωταγωνίστριά του στο έργο, ισχυρίζεται ότι ο Τοπόλ είχε συμπεριφερθεί αντιεπαγγελματικά στη σκηνή και ότι είχε πολύ κακές σχέσεις με την ίδια εκτός σκηνής.[54][55] Ο συνθέτης της μουσικής του έργου Στήβεν Σβαρτς, ισχυρίσθηκε ότι η συμπεριφορά του Τοπόλ ενοχλούσε πολύ τους ηθοποιούς και τους σκηνοθέτες, και είχε ως αποτέλεσμα να μη φθάσει η παράσταση ως το Μπρόντγουεϊ, όπως ήταν το σχέδιο.[56] Το 2008 έπαιξε στο Λονδίνο τον ρόλο του Ονορέ στο μιούζικαλ Ζιζί, ρόλο που είχε ερμηνεύσει ο Μωρίς Σεβαλιέ στην ομώνυμη ταινία του 1958.[14]

Συνολικά ο Τοπόλ ερμήνευσε ρόλους σε περισσότερες από 30 ταινίες, τόσο ισραηλινές όσο και ξένες.[20] Ανάμεσα στις γνωστότερες αγγλόφωνες εμφανίσεις του στη μεγάλη οθόνη είναι στην ταινία Γαλιλαίος του 1975, στο Φλας Γκόρντον (1980)[57] και στην ταινία Τζαίημς Μποντ Για τα μάτια σου μόνο (1981, στον ρόλο του Μάιλος Κολούμπο)[57][58]. Χαρακτηρίσθηκε ως ο «μοναδικός διεθνώς ανεγνωρισμένος διασκεδαστής από το Ισραήλ» από τη δεκαετία του 1960 μέχρι και εκείνη του 1980.[14]

Επιλέον στο Ισραήλ ο Τοπόλ υπήρξε παραγωγός σε δεκάδες ταινίες και τηλεοπτικές σειρές.[28] Ως ηθοποιός φωνής, ερμήνευσε τον μαύρο πάνθηρα Μπαγκήρα στις εβραϊκές εκδοχές της ταινίας Το Βιβλίο της Ζούγκλας (1967) και της συνέχειάς της το 2003, καθώς και τη φωνή του Ρούμπεους Χάγκριντ στις δύο πρώτες ταινίες του Χάρι Πότερ.[20][29] Επίσης έγραψε θεατρικά έργα και σενάρια.[31]

Μια ταινία ντοκιμαντέρ με θέμα τη ζωή του Τοπόλ (στην εβραϊκή γλώσσα), το Χαΐμ Τοπόλ – Η ζωή ως μια ταινία, προβλήθηκε από το πρώτο «κανάλι» της ισραηλινής τηλεοράσεως το 2011 και περιέχει συνεντεύξεις με τους παλαιούς φίλους του ηθοποιούς στο Ισραήλ και στο εξωτερικό.[16]

Ηχογραφήσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ως βαρύτονος τραγουδιστής[16], ο Τοπόλ ηχογράφησε αρκετά τραγούδια και άλμπουμ, μεταξύ των οποίων παιδικά τραγούδια, τραγούδια από ταινίες, ακόμα και ισραηλινά πολεμικά τραγούδια. Ακούγεται στο άλμπουμ της μουσικής της ταινίας Ο βιολιστής στη στέγη (1971) και στο άλμπουμ που ηχογράφησε με το καστ της παραστάσεως του Λονδίνου (1967).[59][60]

Συγγραφέας και εικονογράφος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αυτοβιογραφία του ηθοποιού με τίτλο «Ο Τοπόλ από τον Τοπόλ» εκδόθηκε στο Λονδίνο από τον οίκο Weindenfel & Nicholson[26] το 1981. Επίσης συνέγραψε τα βιβλία To Life! (1994) και Topol's Treasury of Jewish Humor, Wit and Wisdom (1995).

Ο Τοπόλ εικονογράφησε περί τα 25 βιβλία[28], ενώ τα σκίτσα του των Ισραηλινών Προέδρων εμφανίσθηκαν σε μια σειρά γραμματοσήμων του 2013[28], ενώ σε αναμνηστικό γραμματόσημο του 2014 εμφανίσθηκε και σκίτσο-αυτοπροσωπογραφία του στον ρόλο του Τέβγε με αφορμή την 50ή επέτειο από το πρώτο ανέβασμα του Βιολιστή στη στέγη σε θέατρο του Μπρόντγουεϊ.[61]

Φιλανθρωπική δράση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1967 ο Τοπόλ ίδρυσε τη «Variety Israel», μια οργάνωση με σκοπό τη βοήθεια παιδιών με ειδικές ανάγκες.[28][62] Επίσης υπήρξε συνιδρυτής και πρόεδρος του Παιδικού χωριού του Ιορδάνη ποταμού, ενός οικισμού διακοπών για παιδιά Αράβων και Εβραίων με σοβαρές ασθένειες[28], ο οποίος εγκαινιάσθηκε το 2012. Η λειτουργία του βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε εθελοντές και ο Τοπόλ το έχει περιγράψει ως το πρόγραμμα με το οποίο ήταν «περισσότερο συνδεδεμένος».[63]

Τιμητικές διακρίσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Τοπόλ (μεσαία σειρά, 1ος από δεξιά) με άλλους βραβευμένους με τη «Λύρα του Δαβίδ» μετά την απονομή του βραβείου το 1964

Ο Τοπόλ βραβεύθηκε το 1964 με το ισραηλινό βραβείο τεχνών «Λύρα του Δαβίδ» («Κινόρ Νταβίντ»).[64] Κέρδισε επίσης βραβείο καλύτερου ηθοποιού («Αργυρό κοχύλι») από το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σαν Σεμπαστιάν για τον ρόλο του Τζούλιαν Χριστοφόρου στην ταινία του 1972 Follow Me![28] Το 2008 πήρε τον τίτλο του «Εξέχοντος μέλους» του «Ισραηλινού Φεστιβάλ» για τη συνεισφορά του στον ισραηλινό πολιτισμό.[28][65]

Το 2014 το Πανεπιστήμιο της Χάιφας επέδωσε στον Τοπόλ τιμητικό τίτλο σπουδών σε αναγνώριση του «μισού αιώνα δραστηριότητας στην πολιτιστική και τη δημόσια ζωή του Ισραήλ».[28] Το 2015 ο ηθοποιός τιμήθηκε με το Βραβείο Ισραήλ για τη συνολική προσφορά του.[62][20]

Το 2015 ο Χαΐμ Τοπόλ τιμήθηκε από τον Αρχιραββίνο της Ουκρανίας Μοσέ Ρεουβέν Αζμάν και την ουκρανική εβραϊκή κοινότητα. Η ενσάρκωση του Τέβγε στον Βιολιστή στη στέγη από τον Τοπόλ οδήγησε στην έμπνευση για το «Χωριό Προσφύγων Ανατέφκα», που ανεγέρθηκε σε ανάμνηση του φανταστικού χωριού της ταινίας.[66]

Φιλμογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έτος Τίτλος Ρόλος Σημειώσεις
1961 I Like Mike Mikha
1962 Etz O Palestina (= «Η αληθινή ιστορία της Παλαιστίνης») αφηγητής
1963 El Dorado Μπένυ Σέρμαν
1964 Σαλάχ Σαμπατί Σαλάχ Σαμπατί Χρυσή Σφαίρα για νέο αστέρα του έτους (άνδρας ηθοποιός)
«Χρυσή πύλη» Καλύτερου ηθοποιού του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σαν Φρανσίσκο
1966 Τα 4 λιοντάρια της ερήμου (Cast a Giant Shadow) Αμπού Ιμπν Καντέρ
1967 Ερβίνκα Ερβίνκα Επίσης συμπαραγωγός
1968 Κολ μαμζέρ μελέχ (= «Κάθε μπάσταρδος, βασιλιάς») Επίσης συμπαραγωγός
Ha-Shehuna Shelanu («Ψάρι, ποδόσφαιρο και κοπέλες»)
1969 Πριν έρθει ο χειμώνας (Before Winter Comes) Γιάνοβιτς
A Talent for Loving Στρατηγός Μολίνα
1971 Ο βιολιστής στη στέγη (Fiddler on the Roof) Τέβγε Βραβείο Ντονατέλο για καλύτερο ξένο ηθοποιό
Χρυσή Σφαίρα Α΄ ανδρικού ρόλου σε μιούζικαλ ή κωμωδία
Βραβείο Σαντ Ζόρντι Καλύτερου ηθοποιού σε ξένη ταινία
Υποψηφιότητα για «Όσκαρ» Α΄ Ανδρικού Ρόλου
The Going Up of David Lev Χαΐμ τηλεταινία
Χαταρνεγκόλ Γκάντι Ζουρ Επίσης συμπαραγωγός
1972 Follow Me! Τζούλιαν Χριστοφόρου «Αργυρό κοχύλι» καλύτερου ηθοποιού στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σαν Σεμπαστιάν
1975 Γαλιλαίος Γαλιλαίος Γαλιλέι
1979 The House on Garibaldi Street
(ελλην.τίτλοι: Απαγωγή στο Μπουένος Άιρες, Στα ίχνη του Άιχμαν) 		Μικαέλ τηλεταινία
1980 Φλας Γκόρντον (Flash Gordon) δρ. Χανς Ζαρκόφ
1981 Τζέιμς Μποντ, πράκτωρ 007: Για τα μάτια σου μόνο (For Your Eyes Only) Μίλος Κολούμπο
1983 Οι άνεμοι του Πολέμου (The Winds of War) Μπέρελ Τζάστροου τηλεοπτική μίνι σειρά
1985 Ρομάν Μπεχεμσεχίμ (αγγλ. τίτλ. Again, Forever) Εφί Αβιντάρ
1987 Queenie Ντιμίτρι Γκόλντνερ τηλεταινία / μίνι σειρά
1988 Tales of the Unexpected καθηγητής Μαξ Κελάντα Επεισόδιο σειράς: «Mr. Know-All»
1988-1989 Πόλεμος και αναμνήσεις (War and Remembrance) Μπέρελ Τζάστροου τηλεοπτική μίνι σειρά (11 επεισόδια)
1993 SeaQuest DSV δρ. Ραφίκ Χασάν Επεισόδιο σειράς: «Treasure of the Mind»
1998 Left Luggage (= «Η αριστερή βαλίτσα») κ. Γιακόβ Άπφελσνιτ
Time Elevator Σάλεμ
2000 Inside For Your Eyes Only ντοκιμαντέρ
2001 Fiddler on the Roof: 30 Years of Tradition
2019 Fiddler: A Miracle of Miracles
Πηγές:[26]


Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2014.
  2. ↑ 2,0 2,1 (Αγγλικά) SNAC. w60v9v8s. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 (Αγγλικά) Internet Broadway Database. 24361. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ «Actor, singer and Israel Prize laureate Chaim Topol dies at 87». (Αγγλικά) 9  Μαρτίου 2023. Ανακτήθηκε στις 9  Μαρτίου 2023.
  5. ↑ www.heraldo.es/noticias/ocio-y-cultura/2023/03/09/muere-actor-chaim-topol-violinista-tejado-musical-1636732.html.
  6. ↑ CONOR.SI. 103641699.
  7. ↑ www.ishim.co.il.
  8. ↑ Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
  9. ↑ Ανακτήθηκε στις 24  Ιουνίου 2019.
  10. ↑ www.maariv.co.il/culture/theater-art/Article-1122375.
  11. ↑ www.goldenglobes.com/winners-nominees/1965.
  12. ↑ www.imdb.com/name/nm0867694/awards/?ref_=nm_awd.
  13. ↑ 13,0 13,1 Monaco 1991, σελ. 537.
  14. ↑ 14,00 14,01 14,02 14,03 14,04 14,05 14,06 14,07 14,08 14,09 14,10 14,11 14,12 14,13 14,14 14,15 14,16 14,17 14,18 14,19 14,20 14,21 14,22 14,23 14,24 14,25 14,26 14,27 14,28 Slater, Robert (6 Φεβρουαρίου 2013). «One More Fiddle for the Road». The Jerusalem Post. Ανακτήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 2017. 
  15. ↑ Maltin 1994, σελ. 881.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Kisri, Shulamit (10 Φεβρουαρίου 2011). «חיים טופול - החיים כמשחק» [Chaim Topol: Life as a Game]. News1 (στα Εβραϊκά). Ανακτήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2017. 
  17. ↑ Cashman, Greer Fay. «Grapevine: Honors tarnished by omission». The Jerusalem Post. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2023. 
  18. ↑ Buckard, Christian (10 Σεπτεμβρίου 2010). «Chaim Topol, Schauspieler, Sänger, Maler, Schriftsteller». Journal21. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2023. 
  19. ↑ Bial 2005, σελ. 80.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 20,5 20,6 «Iconic Israeli actor Chaim Topol reflects upon his long career». Haaretz. Associated Press. April 21, 2015. https://www.haaretz.com/jewish/features/1.652691. Ανακτήθηκε στις November 24, 2017. 
  21. ↑ «עומר טופול: "אבא תמיד אמר לי, 'אם אגיע למצב כזה, תעזור לי למות'"». www.ynet.co.il (στα Εβραϊκά). 3 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2022. 
  22. ↑ «Chaim Topol, starred as Tevye in 'Fiddler on the Roof,' dies at 87». Chicago Sun-Times. 9 Μαρτίου 2023. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2023. 
  23. ↑ «Actor, singer and Israel Prize laureate Chaim Topol dies at 87». Arutz Sheva. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2023. 
  24. ↑ Cain, Sian (March 9, 2023). «Chaim Topol, Fiddler on the Roof actor, dies aged 87». The Guardian. https://www.theguardian.com/film/2023/mar/09/chaim-topol-dead-fiddler-on-the-roof-actor-dies-death-aged-87. 
  25. ↑ Zaga, Bar (March 9, 2023). «Fiddler on the Roof actor Chaim Topol passes away at 87». Ynetnews. https://www.ynetnews.com/culture/article/hjzxcbd1h. Ανακτήθηκε στις March 9, 2023. 
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 Kronish & Safirman 2003, σελ. 215.
  27. ↑ 27,0 27,1 Hartnoll & Found 1996.
  28. ↑ 28,00 28,01 28,02 28,03 28,04 28,05 28,06 28,07 28,08 28,09 28,10 28,11 28,12 «University of Haifa» (PDF). 27 Μαΐου 2014. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 21 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2017. 
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 Heller, Aron (21 Απριλίου 2015). «Iconic actor Chaim Topol reflects on long career». The Times of Israel. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2018. 
  30. ↑ Tugend, Tom (13 Νοεμβρίου 1997). «Israeli Satire and Mystery». The Jewish Journal of Greater Los Angeles. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2017. 
  31. ↑ 31,0 31,1 «Chaim Topol in conversation with Rivka Jacobson». Plays to See. 17 Σεπτεμβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2017. 
  32. ↑ Franks 2004, σελ. 280.
  33. ↑ 33,0 33,1 Isenberg 2014, σελ. 86.
  34. ↑ 34,0 34,1 Isenberg 2014, σελ. 87.
  35. ↑ Lawrence 2001, σελ. 248.
  36. ↑ 36,0 36,1 36,2 Isenberg 2014, σελ. 88.
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 Isenberg 2014, σελ. 89.
  38. ↑ Isenberg 2014, σελίδες 103–104.
  39. ↑ Bial 2005, σελ. 78.
  40. ↑ 40,0 40,1 Isenberg 2014, σελ. 102.
  41. ↑ Vogel 2003, σελ. 289.
  42. ↑ Bial 2005, σελίδες 78–79.
  43. ↑ Franks 2004, σελ. 283.
  44. ↑ Cashman, Greer Fay (7 Απριλίου 2015). «Grapevine: Between the Negev and the Galilee». The Jerusalem Post. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2018. 
  45. ↑ 45,0 45,1 45,2 Shepard, Richard F. (18 Νοεμβρίου 1990). «THEATER; Sunrise, Sunset». The New York Times. Ανακτήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2017. 
  46. ↑ Dietz 2016, σελ. 33.
  47. ↑ Dietz 2016, σελ. 34.
  48. ↑ Isenberg 2014, σελ. 142.
  49. ↑ Nye, Monica (24 Αυγούστου 2005). «Topol's Model Role». The Age. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2017. 
  50. ↑ Munro-Wallis, Nigel (7 Απριλίου 2006). «Fiddler on the Roof». ABC Radio Brisbane. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2017. 
  51. ↑ Manning, Selwyn (10 Μαΐου 2007). «Topol – Auckland Has In Its Midst A Champion». Scoop News. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2017. 
  52. ↑ Sierra, Gabrielle. «FIDDLER ON THE ROOF Opens National Tour In Providence 2/10». Broadway World. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2023. 
  53. ↑ 53,0 53,1 Hetrick, Adam (2 Ιουνίου 2014). «Chita Rivera, Karen Ziemba and More Join Fiddler on the Roof at Town Hall». Playbill. Ανακτήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 2020. 
  54. ↑ LuPone 2010, σελίδες 84–86.
  55. ↑ McNulty, Charles (7 Οκτωβρίου 2010). «Book review: 'Patti LuPone: A Memoir'». Los Angeles Times. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2023. 
  56. ↑ De Giere 2008, σελ. 121ff.
  57. ↑ 57,0 57,1 Smith & Lavington 2002, σελ. 171.
  58. ↑ «For Your Eyes Only». Movies & TV Dept. The New York Times. 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιουνίου 2013. 
  59. ↑ Thayer, Caroline. «Chaim Topol, 'Fiddler on the Roof' star, dead at 87». Yahoo News. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2023. 
  60. ↑ The International Who's Who 2008 (71η έκδοση). Λονδίνο: Routledge. 2007. σελ. 2201. ISBN 978-1-85743-415-6. OCLC 965958799. 
  61. ↑ Estrin, Daniel (13 Ιουλίου 2015). «Chaim Topol is still fiddling after all these years». Public Radio International. Ανακτήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2017. 
  62. ↑ 62,0 62,1 «Chaim Topol wins Israel Prize for lifetime achievement». Ynetnews. March 31, 2015. https://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4642812,00.html. Ανακτήθηκε στις November 24, 2017. 
  63. ↑ «Chaim Topol, Known Worldwide for His Role in 'Fiddler on the Roof,' Dies at 87», Haaretz
  64. ↑ «D508-133.jpg». Εθνική συλλογή φωτογραφιών (Ισραήλ). 2018. Ανακτήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2018. 
  65. ↑ Yudelovitch, Merav (May 19, 2008). «חיים טופול יקיר פסטיבל ישראל» (στα εβραϊκά). Ynet. https://www.ynet.co.il/articles/0,7340,L-3545217,00.html. Ανακτήθηκε στις December 6, 2017. 
  66. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Office of Chief Rabbi. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαρτίου 2023. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2023. 

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Χαΐμ_Τοπόλ&oldid=10407328"